اختلالات در املا نویسی در سمعک ایران

اصطلاح دیس گرافی نیز برای کودکانی اطلاق می شود که علی رغم هوش طبیعی، بسیار بد می نویسند. برخی معتقدند که بدنویسی این کودکان معمولا به دلیل عدم هماهنگی حرکتی آنان است اما به هر حال نوشتن باید به عنوان یک عمل پیچیده که شامل رشد ذهنی، مهارتهای حرکتی و بینایی است، در نظر گرفته شود.
نوشتن شامل یک عمل پیچیده است که شامل رشد ذهنی، مهارتهای حرکتی و بینایی می شود با توجه به اینکه معمولا بیان محاوره ای کلمات و نوشتن رسمی آنها در بسیاری از موارد با یکدیگر تطابق ندارد لذا املا نوشتن کار دشواری است.
البته غیبت های مکرر، فقدان تمرین کافی ، آموزش ناکارآمد و … همه در مشکلات املا نویسی موثر است اما این موارد بر خلاف اختلال املا نویسی است.
تعریف املا: املا کلمه ای است عربی ومصدر .این کلمه در ترجمه ی فارسی به معنای پر کردن نویسانیدن ، دیگری را به تلقین از خود چیزی گفتن ، مطلبی را تقریر کردن تا  کسی بنویسد . نوشتن از تلقین مطلبی که دیگری تقریر کند .طریقه ی نوشتن کلمات درست نویسی ،نوشتن ترکیب حروف موافق قاعده ی رسم الخط استفاده شده است
املا گویی واملا نویسی یکی از مهارت های پیچیده و مهم و اساسی زبان فارسی است . املا بخشی از برنامه آموزشی است که در آن خلاقیت مطرح نیست بلکه تنها یک نمونه ویا ترتیب حروف آن مد نظر است.املای یک کلمه بسیار مشکل تراز خواندن آن کلمه است چرا که باز شناسی یک کلمه چاپی، یک عمل کد برگردانی است لذا بعضی ازکودکانی که درخواندن ضعیف هستند،دراملا نویسی هم دچارمشکل می باشند.
نوشتن املا مستلزم تواناییها وخرده مهارتهای بسیاری است.دانش آموز قبل از هر چیز باید قادر به خواندن کلمه باشد.حافظه حرکتی نیز عاملی در املا محسوبمی شود.یعنی شخصی که برای بار دوم کلمه- ای رامی نویسد، باید اعمال حرکتی آن کلمه را بخاطر آورد.
انواع اشتباهاتی که کودک در املا نویسی مرتکب می شود از یک نوع نیستند تا بتوان با اتخاذ یک روش ، همه آن  اشتباهات را از بین برد.

تشخیص اختلالات دیکته نویسی پس از نوشتن املا

تمامی املاهایی را که دانش آموز در کلاس درس و در خانه می نویسد، جمع آوری کنید.

همه­ لغاتی را که اشتباه نوشته است لیست کنید. دقّت کنید بیشترین اشکالات دیکته نویسی او در چیست. اگر دیکته ها به درستی بررسی شوند به راحتی می توان به نوع اشکال یا اختلال در دیکته نویسی پی برد و برای درمان قطعی و مؤثر آن اقدام نمود. این اختلالات معمولاً در گروه های زیر دسته بندی می شوند.

هر چند بروز این اشکالات معمولاً در ۶ ماهه­ اول سال تحصیلی دیده می شود امّا این اشکالات را نمی توان به وجود اختلالات دیکته نویسی به دانش آموز نسبت داد. در صورت بروز مشکلات پس از ۶ ماه اول سال تحصیلی، می توان گفت که کودک دچار نقصان در توجه و تمرکز است یا دارای اختلالات دیکته نویسی می باشد. اگر این اختلالات به موقع تشخیص داده شوند و برای درمان و رفع آن اقدام گردد، بدیهی است می توان امیدوار بود که نوآموز در نوشتن دیکته بدون هیچ مشکلی حتی در سال های بعد نیز موفق گردد. در غیر این صورت در تمام مقاطع تحصیلی این اختلالات همواره بروز خواهند کرد و در آینده همین اختلالات به ظاهر کوچک، منجر به مشکلات و ناهنجاری های متعدد می گردد.
اختلالات املایی و راهکارها
خطاهای متداول در نوشتن عبارتند از :

•  کج نویسی
•   کم رنگ نویسی
•  پر رنگ نویسی
•   زاویه دار نویسی
  نا مرتب نویسی
•   فاصله گذاری بیش از حد
•   بزرگ یا کوچک نویسی بیش از حد

  برای درمان نارسا نویسی می توان از اقدامات زیر کمک گرفت:

•  مدادی در اختیار دانش آموز قرار داده  تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
• به دلخواه نقاشی کرده و آن را  رنگ بزند.
•  به وضعیت نشستن کودک توجه نموده و آن را اصلاح کنید. او باید کاملاَ راحت روی صندلی بنشیند.
• با استفاده از گچ نرم روی تخته خط بکشد و نقاشی کند
•  کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد، راست باشد . لبه کاغذ با لبه میز بیش از ۱۵ درجه انحنا نداشته باشد.
• نحوه مداد گرفتن دانش آموز را کنترل نموده و شیوه درست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.
•  اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست او ضعیف هستند از مدادهای باریک تر و با قطر کمتر استفاده کنید.

برای تقویت عضلات دست از فعالیت های زیر می توانید استفاده کنید:

• بازی با خمیر بازی یا موم
• مچاله کردن کاغذ باطله
• بریدن اشکال مختلف با استفاده از قیچی
• بستن بند کفش ، زیپ لباس و دکمه
• حرکت انگشتان دست با استفاده از فرمان معلم
• باز و بسته نمودن پیچ و مهره

رسم دو خط موازی و از او بخواهیم در بین خطوط بنویسد.

  تمیز دیداری :
دانش آموزانی که در تمیز دیداری دچار مشکل هستند معمولاً کلمات را اینگونه می نویسند:
زود – خانه – روز – دوش – تبر
دوز – جانه – زور – دوس – بتر

  روش های درمان:

ممکن است این مشکل مربوط به توانایی تشخیص باشد. مثلاً دانش آموز س را از ش – ر را از ز – ف را از ق – ح را از خ – د را   ز ذ – ع را از غ – و… تشخیص ندهد.
برای تقویت در تمیز دیدار می توان از شیوه های زیر کمک گرفت:
کارت هایی مانند نمونه زیر تهیه می کنیم

حرف
نمونه حروف سمت راست را در بین حروف دیگر پیدا کن
ج
چ   ی   ص   ج    ح    خ     ع    ک    ح      خ
د
ر   ز   ژ    و      د      ذ      م      ص   ث     ق     غ
ل
ک      ن      م      ل     گ     س      ب     ق      ل     د
کلمه
نمونه  کلمه سمت راست را در بین کلمات دیگر پیدا کن
دانش
رانش      داش       دانش      روش      دانشور
حاتم
خانم    خاتم      حاتم     دائم       جائم
همین کار را با کلمات نیز می توانیم انجام دهیم.
حرف یا صدای مورد نظر را در کلمات مشخص زیر را پر رنگ نمایید :
س–   خروس       شستشو        مسائل      سطل         سماور       هسته       لباس
*کارت هایی تهیه نموده حروف الفبا را در جهات مختلف روی آن نوشته و از دانش آموز می خواهیم با چرخاندن کارت حروفی که درست در مقابل او قرار می گیرند را بخواند.
* حروف یا کلماتی را به صورت ناقص نوشته از او می خواهیم و آن را تکمیل کند.
* تصاویر نقطه چین را پر رنگ کند.
* تصاویر ساده هندسی را کپی کند.
حافظه توالی دیداری :
این مهارت به توانایی یاد آوری آنچه دیده ایم به همان ترتیبی که بوده مربوط می شود
دانش آموزانی که از این مهارت به اندازه کافی برخوردار نیستند در تجسم و ترتیب و توالی حروف دچار مشکل می شوند. به عنوان مثال مادر را مارد می نویسند.
برای تقویت حافظه دیداری می توان این فعالیت ها را انجام داد .
شقایق  – گل – لاله – بهار
*یک کارت مقوایی که روی آن سه کلمه نوشته شده است به دانش آموزان نشان می دهیم سپس آن را مخفی کرده و از وی می خواهیم آن کلمات را به ترتیب باز گو کند . پس از انجام موفقیت آمیز این تمرین کارت هایی با تعدا د بیشتری از کلمات را به وی نشان داده همان تمرین را دنبال می کنیم .

حساسیت شنوایی :
برای ترمیم حساسیت شنوایی می توان این فعالیت ها را انجام داد . مربی می تواند چند وسیله صدا دار را بسازد تا دانش آموزان از آنها استفاده کند و با انواع صدا آشنا شود . مثال :مسواک____ مسباک         ژاله _____جاله      وجدان ___ وژدان
*صدا های مختلف مثل گریه ،خنده ،سرفه ،چک چک آب ، باران ، ضربه انگشت به در ، ضربه انگشت به شیشه ، برخورد توپ با زمین و امثال آن را در نوار کاست ضبط کرده و از دانش آموزان می خواهیم به آنها گوش داده و صدای هر کدام را تشخیص دهد و بیان نماید .
*چشمان دانش آموز را با دستمال می بندیم و از همکلاسی هایش می خواهیم تا نام او را بگوید . و او تشخیص دهد که چه کسی صدایش کرده است این کار یعنی گفتن نام او توسط دانش آموز نباید به همان ترتیبی باشد که درکلاس نشسته اند زیرا دراین صورت ممکن است به جای استفاده از حساسیت شنوایی صدا یشان را از ترتیب نشستن آنان تشخیص دهد .

انواع مشکلات

• ضعف دقّت: (دقت یعنی تمرکز کافی بر کاری جهت جایدهی آن درمغز)
• حذف یا اضافه کردن نقطه .مثال:بازار=بارار             رفت=رقت
• حذف یا اضافه کردن دندانه : سیب=سسیب
• حذف یااضافه کردن سرکش :  کار=گار               قشنگ=قشنک
• حذف یا اضافه کردن تشدید:  بنّا=بنا                    کتاب-کتّاب
• حذف یا اضافه کردن یک صدا:    رفت=رفته                 باران=بارن

 روشهای درمانی

1. دو تصویر را که شبیه به هم هستند ولی در جزئیات کمی با هم متفاوتند را در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید تفاوتها و تشابهات آنها را بیان کند.
2. کارتی را تهیه کنیدو کلمه مورد نظر را روی آن نوشته و برخی حروف آن را حذف کنید تا کودک حروف حذفی را بنویسد. مانند:  مادر       ما….    ماد…

تصحیح دیکته توسط دانش آموز روش موثری است.

ضعف حافظه دیداری: کودک به خوبی قادرنیست تصویر حرف مورد نظر رابه خاطر آورد.ودر نتیجه در صداها وحروفی که  صدا وتلفظ  آنها مثل  هم  است  دچار مشکل می باشد
مثل: انواع (ث-س-ص)-    ثریا=سریا               صدا=سدا
-انواع (ت-ط)               طوطی=توتی                         حتّی=حطّا
-انواع ( اِ – – ﻪ)             اِمام= عِمام                           عِلّت=اِلّت
-انواع ( ح- ﻬ )         خوش حال=خوش هال            همیشه=حمیشه
-انواع (ز-ض-ظ-ذ)           مریض=مریز                 ناظم=ناضم                 گذشته=گزشته
-انواع(غ-ق)                    ورق=ورغ                   کاغذ=کاقز

روشهای درمانی

• چند شکل و یا چند وسیله به کودک نشان داده و سپس پنهان کنید.واز کودک بپرسید نام وسایل را بگوید.
• چند وسیله و یا کارت را مرتب نمایید و در حضور کودک ترتیب آنها را به هم بزنید و از کودک بخواهید آنان را مانند قبل مرتب کند.
• تصویری را به کودک نشان داده و سپس بردارید و از کودک بخواهید جزئئات تصویر دیده شده را بیان کند.
•  بر روی یک کارت واژه های هم خانواده را بنویسید تا کودک ببیند(مانند: نظر-ناظر-منظور-منظره-نظارت)

کلمه صحیح را بصورت درشت بنویسید تا کودک با انگشتش آن املای آن را در هوا بنویسد.
۳-ضعف حافظه شنیداری: کودک شنیده هارا به یاد نمی آورد وبرخی از کلمات را جا
می اندازد(جا اندازی کلمات یا جمله ها به دو دلیل صورت می گیرد:۱ -ضعف حافظه شنوایی      ۲-کند نویسی)
روشهای درمانی

۱-در ابتدا ۲  یا ۳ کلمه بگویید و از کودک بخواهید آنها را بعد از شنیدن تکرار کند.سپس تعداد کلمات را بیشتر کنید.
۲-یک جمله و سپس چند جمله بگویید و از کودک بخواهید آنها را تکرار کند.
۳-چند دستور به کودک بدهید و از او بخواهید آناه را به ترتیب اجرا کند.
۴-ضعف توالی دیداری: دانش آموز ترتیب نوشتن صداها را به یاد نمی آورد. مثال:مادر=مارد           درخت= ردخت                دارد=دادر
روشهای درمانی
۱-حرکاتی ورزشی انجام دهید واز کودک بخواهید آنها را به ترتیب اجرا کند.
۲-از کودک بخواهید حروف نوشته شده را از راست به چپ بگوید.
۳-روی یک کارت ۴-۳ کلمه بنویسید تا کودک ببیند سپس از او بخواهید که حروفی
را که دیده است به ترتیب بیان کند.
۵-تعویض کلمه: دانش آموز کلمه را به دلخواه خود عوض می کند.(خواندن بهترین روش درمان است)مثال: رفت= گرفت
۶-مصطلح نویسی: دانش آموز به جای کلمه مورد نظر،اصطلاحی را که بین مردم رایج است می نویسد(اصطلاحاَبه زبان محاوره ای می نویسد).درمان:بر خواندن و تلفظ کلمات تاکید شود.مثال: تلفن=تیلیفون
۷-ضعف حساسیت شنیداری: کودک درشنیدن صداهای هم وزن حساس نیست (صداهای هم وزن را با هم اشتباه می گیرد و یا صداهای آخربرخی ازکلمات را حذف می کند(مثال:صبح= صب                  رفتند=رفتن

صداهای هم وزن:
مثال: (ج-ژ)              ژاله=جاله                         پژمرده=پجمرده
مثال: (ک-ت)                 سکوت=ستوت

اختلالات در املا نویسی

معرفی انواع اختلالات املا نویسی و درمان آن ها

نوشتن مجموعه‌ای از مهارت‌هاست که هر کدام در قسمت جداگانه‌ای از مغز فعالیت دارد. این مجموعه شامل توانایی‌های دیداری، شنیداری و حرکتی، پردازش اطلاعات می‌باشند. لذا شکل گیری فرایند نوشتن مستلزم به کارگیری هماهنگ توانایی‌های مغز است. امروزه بسیاری از والدین و معلمین با انواع اختلالات دیکته نویسی دانش آموزان مواجه هستند که این اختلالات نوشتاری موجب عدم کسب مهارت نوشتن می‌شود که بسیاری از دانش آموزان را در همان سال اول مدرسه از درس خواندن باز می‌دارد.

دانش آموزانی که دارای اختلال املانویسی هستند دارای هوش معمولی مانند سایر دانش آموزان می باشند و نمی توان آنها را کم هوش و یا دیرآموز خطاب کرد. اختلالات در املا نویسی که در واقع زیر مجموعه‌ای از اختلال در نوشتار می باشد، ناشی از نقص های عصبی و شناختی و یا اختلال کارکردی در یکی از زمینه های مرکزی پردازش اطلاعات می‌باشد.

در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع اختلالات در املانویسی مانند اختلالات دیس گرافیا، دیسلکسیا، اختلالات شنوایی و دیداری و اختلالات عدم تمرکز، و راه های درمان آن از قبیل شیوه های جدید املانویسی، درمان دارویی، روان درمانی و ابزارهای نوروساینس بپردازیم. در ادامه با تیم آموزشی رایاد همراه باشید. 

انواع اختلال دیکته نویسی

اشتباهات و اشکالات املانویسی در واقع ناشی از اختلالات نوشتاری می‌باشد. اختلال در املا نویسی صرفا بد خط بودن دیکته نوشته شده نیست، این یک اختلال پردازش در مغز می‌باشد که موجب می‌شود نحوه‌ی درک و پردازش اطلاعات در فرد مبتلا به این اختلال متفاوت باشد.

به طور کلی فرایند نوشتن شامل رمزگذاری اطلاعات شنیداری و دیداری کلمات و در نهایت نوشتار آنها می‌باشد که خلل در هر یک از توانایی های ذهنی، شنیداری و دیداری منجر به بروز اختلال در املانویسی می شود. از جمله مهم ترین اختلالات یادگیری که زمینه ساز اختلال املانویسی می شوند می توان موارد زیر را نام برد.

دیس گرافیا ( نارسانویسی)

دیس گرافیا یکی از شایع ترین اختلالات در نوشتار می‌باشد که در واقع یک اختلال یادگیری مبتنی بر عملکرد مغز است که بر نوشتن تاثیر می گذارد و خود می تواند عامل شکل گیری انواع اختلالات در دیکته نویسی باشد و تقریباً در تمام جنبه‌های روند نوشتن از جمله هجی کردن، خوانایی، فاصله و اندازه کلمات و بیان اختلال ایجاد می‌کند و منجر به بروز ناتوانی‌های نوشتاری و مهارت فنی نوشتن می‌شود.
این اختلال بیشتر در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی شایع می‌باشد و با سایر ناتوانی‌های یادگیری مانند اختلال گفتار و هماهنگی رشد همپوشانی دارد.

نارسانویسی به طور معمول هنگامی که کودک نوشتن را یاد می‌گیرد مشخص می‌شود، اگر دست خط کودک به طور مداوم تحریف و یا نامشخص باشد ممکن است ناشی از این اختلال باشد. برخی از مشکلات دیکته نویسی نشات گرفته از نارسانویسی موارد زیر می‌باشند.

• حروف کوچک و بزرگ مخلوط شده
• شکل و اندازه ناسازگار حروف یا حروف ناتمام
•  بی توجهی نسبت به جزئیات هنگام نوشتن
•  نیاز مکرر به نشانه های کلامی
• برای نوشتن بسیار به بینایی متکی است
•  گرفتگی انگشتان، مچ و کف دست به هنگام نوشتن
• خوانایی ضعیف
• برنامه ریزی فضایی ضعیف روی کاغذ
• عدم هماهنگی مهارت نوشتن و تفکر
• دشواری در درک و استفاده از هجی ها
•  نوشتن کلمات اشتباه به هنگام تبدیل ایده به نوشته

دیسلکسیا ( نارساخوانی)

نارسا خوانی یکی از اختلالات موثر در عدم کسب مهارت خواندن و نوشتن می باشد، که زمینه ساز اختلال املا نویسی نیز می شود. کودکان مبتلا به نارسا خوانی واجد هوش طبیعی یا گاه بالاتر از حد طبیعی هستند. به عبارت دیگر نارساخوان‌ها کودکانی هستند که با واژه‌ها آشنایی دارند و در مکالمه از آن‌ها استفاده می‌کنند، اما توانایی درک و شناسایی نشانه‌های نوشتاری یا چاپی را ندارند.
در کودکان مبتلا به نارساخوانی علاوه بر مشکلاتی چون تاخیر در خواندن، حافظه، درک دیداری، درک فضایی و اختلالات شنیداری نیز وجود دارد که تمامی این عوامل سبب بروز اختلال در املا نویسی و ایجاد ضعف در انشا نویسی و سایر دروس نیز می شود. از جمله اختلالات املا نویسی که تحت تاثیر نارسا نویسی بروز می کند می توان موارد زیر را نام برد.

• خواندن از جهت مخالف
• نوشتن آینه ای
•  اشکالات شنیداری
•  عدم توانایی استفاده صحیح از حروف اضافه
• تاخیر در زمان یادگیری گفتن وقت و زمان
• کودک تمایل به معکوس نوشتن سمبل های نوشتاری و عکس نوشتن کلمات دارد.
• این کودکان در بکار بردن کلمات جهت صحیح صحبت کردن اشکال دارند.
• کودک تمایل دارد گفتار را آهسته، شمرده، درهم و برهم و مردد ادا کند.
• اشکال در درک فضایی و نقاشی آنها با عدم آگاهی همراه است.

اختلالات شنوایی و دیداری

حافظه‌ی ضعیف دیداری، حساسیت پایین شنیداری، ضعف در حافظه‌ی توالی دیداری از جمله اختلالات رایج در نوشتن می‌باشند که فرایند املا نویسی را برای دانش آموزان مشکل می‌سازند. بدفهمی و درک نادرست کلمات و آوای آنها از جمله مشکلات نشات گرفته از اختلالات شنوایی می‌باشد که به دلیل عدم پردازش اطلاعات دریافتی رخ می‌دهد.

اختلال تمرکز و توجه

نداشتن توجه و تمرکز کافی سبب بروز مشکلات و اختلال املا نویسی می‌شود، بیشتر دانش آموزان مبتلا به این اختلال حافظه‌ی دیداری و شنیداری خوبی دارند ولی به علت عدم توجه در فرایند املا نویسی با مشکل مواجه می‌شوند. تقص در توجه بیشتر در کودکان بیش فعال شایع می‌باشد. از جمله مشکلات ناشی از این اختلال در دیکته نویسی می توان موارد زیر را نام برد.

• عدم توجه در نوشتن سرکش حروف (ک و گ)
• بی دقتی در گذاشتن نقطه (ت،ث،ژ،ق،ن،چ و…)
• نوشتن تعداد صحیح دندانه ( س،ش و..)
• تکرار یا حذف برخی حروف (تببربجای تبر یا بیمارستان بجای بیماستان)

اختلال قرینه نویسی و وارونه نویسی نیز از انواع اختلال در دیکته نویسی می‌باشند که به گونه‌ای نشات گرفته از اختلالات یادگیری نارسانویسی و نارساخوانی هستند.

علاوه برتمام مواردی که در رابطه با بروز اشکلات املانویسی مطرح شد، یکی از عواملی که باعث ناخوانا بودن نوشته ها می‌شود،دست خط بد دانش آموز می‌باشد. تمرین خوش خطی و زیبا نویسی کمک شایانی به تقویت مهارت املا نویسی دانش آموزان می‌کند. برای مطالعه مقاله درباره این موضوع روی لینک کلیک کنید:  راهکارهای خوش خط شدن دانش آموزان

درمان اختلالات املا نویسی

املانویسی راهی برای تفویت مهارت نوشتن می باشد. نوشتن یکی از راه های اساسی برقراری ارتباط می باشد ضمن آنکه زمینه را برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مهیا می سازد. لذا شناسایی اختلال دیکته و تشخیص و درمان به موقع آنها فرایند یادگیری را برای دانش آموزان آسان کرده و سرعت یادگیری را بهبود می‌بخشد.

راهکارهای بسیاری برای درمان اختلال املانویسی وجود دارد که ساده ترین آنها می‌تواند به کارگیری شیوه های جدید املانویسی باشد.

به طور کلی 3 روش اصلی درمانی در اختلالات املا نویسی وجود دارد:

درمان دارویی

در این روش روانپزشک با تجویز دارو اقدام به درمان اختلال یادگیری می کند اما این روش به تتهایی اختلالات دیکته نویسی را رفع نمی کند.

روان درمانی

در این شیوه ی درمانی که بهترین روش درمان اختلال نوشتن می باشد، روانشناس کودک با بررسی چند دیکته آخر دانش آموز اختلال املانویسی را تشخیص داده و از طریق کار درمانی و ارائه راهکارهایی از قبیل دست ورزی، بازی، افزایش تمرکز و تعادل ، تقویت حافظه ی دیداری و…. به درمان اختلال می پردازد.

ابزار های نوروساینس

ابزارهای نوروساینس ابزارهایی جدید هستند که عملکرد آنها مبتنی بر نقشه ذهنی کودک مبتلا به اختلال یادگیری می باشد. نوروفیدبک از جمله راههای درمانی موثر می باشد که موجب بهبود عملکرد دانش آموز در فرایند نوشتن می شود.

شناسایی اختلالات املانویسی در دانش آموزان و درمان و پاسخ درست و به موقع به آنان اهمیت بسزایی در رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد چه بسا بسیاری از دانش آموزان به دلیل نداشتن مهارت نوشتن از داشتن سایرمهارت ها از جمله مهارت برقراری ارتباط با دیگران محروم می شوند. از طرفی عدم کسب مهارت نوشتن و خواندن سبب از دست دادن اعتماد به نفس و سرخوردگی آنها نیز می شود.

بهترین زمان همان کلاس اول ابتدایی است که دانش آموز شروع به نوشتن کلمات می کند.

امیدوارم با شناخت دقیق انواع اختلالات در املا نویسی و به کارگیری روش های درست برای رفع آنها فرصت یادگیری و کسب مهارت خواندن و نوشتن را برای تمامی دانش آموزان فراهم کنیم.

اختلالات در املا نویسی

معرفی انواع اختلالات املا نویسی و درمان آن ها

نوشتن مجموعه‌ای از مهارت‌هاست که هر کدام در قسمت جداگانه‌ای از مغز فعالیت دارد. این مجموعه شامل توانایی‌های دیداری، شنیداری و حرکتی، پردازش اطلاعات می‌باشند. لذا شکل گیری فرایند نوشتن مستلزم به کارگیری هماهنگ توانایی‌های مغز است. امروزه بسیاری از والدین و معلمین با انواع اختلالات دیکته نویسی دانش آموزان مواجه هستند که این اختلالات نوشتاری موجب عدم کسب مهارت نوشتن می‌شود که بسیاری از دانش آموزان را در همان سال اول مدرسه از درس خواندن باز می‌دارد.

دانش آموزانی که دارای اختلال املانویسی هستند دارای هوش معمولی مانند سایر دانش آموزان می باشند و نمی توان آنها را کم هوش و یا دیرآموز خطاب کرد. اختلالات در املا نویسی که در واقع زیر مجموعه‌ای از اختلال در نوشتار می باشد، ناشی از نقص های عصبی و شناختی و یا اختلال کارکردی در یکی از زمینه های مرکزی پردازش اطلاعات می‌باشد.

در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع اختلالات در املانویسی مانند اختلالات دیس گرافیا، دیسلکسیا، اختلالات شنوایی و دیداری و اختلالات عدم تمرکز، و راه های درمان آن از قبیل شیوه های جدید املانویسی، درمان دارویی، روان درمانی و ابزارهای نوروساینس بپردازیم. در ادامه با تیم آموزشی رایاد همراه باشید. 

انواع اختلال دیکته نویسی

اشتباهات و اشکالات املانویسی در واقع ناشی از اختلالات نوشتاری می‌باشد. اختلال در املا نویسی صرفا بد خط بودن دیکته نوشته شده نیست، این یک اختلال پردازش در مغز می‌باشد که موجب می‌شود نحوه‌ی درک و پردازش اطلاعات در فرد مبتلا به این اختلال متفاوت باشد.

به طور کلی فرایند نوشتن شامل رمزگذاری اطلاعات شنیداری و دیداری کلمات و در نهایت نوشتار آنها می‌باشد که خلل در هر یک از توانایی های ذهنی، شنیداری و دیداری منجر به بروز اختلال در املانویسی می شود. از جمله مهم ترین اختلالات یادگیری که زمینه ساز اختلال املانویسی می شوند می توان موارد زیر را نام برد.

دیس گرافیا ( نارسانویسی)

دیس گرافیا یکی از شایع ترین اختلالات در نوشتار می‌باشد که در واقع یک اختلال یادگیری مبتنی بر عملکرد مغز است که بر نوشتن تاثیر می گذارد و خود می تواند عامل شکل گیری انواع اختلالات در دیکته نویسی باشد و تقریباً در تمام جنبه‌های روند نوشتن از جمله هجی کردن، خوانایی، فاصله و اندازه کلمات و بیان اختلال ایجاد می‌کند و منجر به بروز ناتوانی‌های نوشتاری و مهارت فنی نوشتن می‌شود.
این اختلال بیشتر در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی شایع می‌باشد و با سایر ناتوانی‌های یادگیری مانند اختلال گفتار و هماهنگی رشد همپوشانی دارد.

نارسانویسی به طور معمول هنگامی که کودک نوشتن را یاد می‌گیرد مشخص می‌شود، اگر دست خط کودک به طور مداوم تحریف و یا نامشخص باشد ممکن است ناشی از این اختلال باشد. برخی از مشکلات دیکته نویسی نشات گرفته از نارسانویسی موارد زیر می‌باشند.

• حروف کوچک و بزرگ مخلوط شده
• شکل و اندازه ناسازگار حروف یا حروف ناتمام
•  بی توجهی نسبت به جزئیات هنگام نوشتن
•  نیاز مکرر به نشانه های کلامی
• برای نوشتن بسیار به بینایی متکی است
•  گرفتگی انگشتان، مچ و کف دست به هنگام نوشتن
• خوانایی ضعیف
• برنامه ریزی فضایی ضعیف روی کاغذ
• عدم هماهنگی مهارت نوشتن و تفکر
• دشواری در درک و استفاده از هجی ها
•  نوشتن کلمات اشتباه به هنگام تبدیل ایده به نوشته

دیسلکسیا ( نارساخوانی)

نارسا خوانی یکی از اختلالات موثر در عدم کسب مهارت خواندن و نوشتن می باشد، که زمینه ساز اختلال املا نویسی نیز می شود. کودکان مبتلا به نارسا خوانی واجد هوش طبیعی یا گاه بالاتر از حد طبیعی هستند. به عبارت دیگر نارساخوان‌ها کودکانی هستند که با واژه‌ها آشنایی دارند و در مکالمه از آن‌ها استفاده می‌کنند، اما توانایی درک و شناسایی نشانه‌های نوشتاری یا چاپی را ندارند.
در کودکان مبتلا به نارساخوانی علاوه بر مشکلاتی چون تاخیر در خواندن، حافظه، درک دیداری، درک فضایی و اختلالات شنیداری نیز وجود دارد که تمامی این عوامل سبب بروز اختلال در املا نویسی و ایجاد ضعف در انشا نویسی و سایر دروس نیز می شود. از جمله اختلالات املا نویسی که تحت تاثیر نارسا نویسی بروز می کند می توان موارد زیر را نام برد.

• خواندن از جهت مخالف
• نوشتن آینه ای
•  اشکالات شنیداری
•  عدم توانایی استفاده صحیح از حروف اضافه
• تاخیر در زمان یادگیری گفتن وقت و زمان
• کودک تمایل به معکوس نوشتن سمبل های نوشتاری و عکس نوشتن کلمات دارد.
• این کودکان در بکار بردن کلمات جهت صحیح صحبت کردن اشکال دارند.
• کودک تمایل دارد گفتار را آهسته، شمرده، درهم و برهم و مردد ادا کند.
• اشکال در درک فضایی و نقاشی آنها با عدم آگاهی همراه است.

اختلالات شنوایی و دیداری

حافظه‌ی ضعیف دیداری، حساسیت پایین شنیداری، ضعف در حافظه‌ی توالی دیداری از جمله اختلالات رایج در نوشتن می‌باشند که فرایند املا نویسی را برای دانش آموزان مشکل می‌سازند. بدفهمی و درک نادرست کلمات و آوای آنها از جمله مشکلات نشات گرفته از اختلالات شنوایی می‌باشد که به دلیل عدم پردازش اطلاعات دریافتی رخ می‌دهد.

اختلال تمرکز و توجه

نداشتن توجه و تمرکز کافی سبب بروز مشکلات و اختلال املا نویسی می‌شود، بیشتر دانش آموزان مبتلا به این اختلال حافظه‌ی دیداری و شنیداری خوبی دارند ولی به علت عدم توجه در فرایند املا نویسی با مشکل مواجه می‌شوند. تقص در توجه بیشتر در کودکان بیش فعال شایع می‌باشد. از جمله مشکلات ناشی از این اختلال در دیکته نویسی می توان موارد زیر را نام برد.

• عدم توجه در نوشتن سرکش حروف (ک و گ)
• بی دقتی در گذاشتن نقطه (ت،ث،ژ،ق،ن،چ و…)
• نوشتن تعداد صحیح دندانه ( س،ش و..)
• تکرار یا حذف برخی حروف (تببربجای تبر یا بیمارستان بجای بیماستان)

اختلال قرینه نویسی و وارونه نویسی نیز از انواع اختلال در دیکته نویسی می‌باشند که به گونه‌ای نشات گرفته از اختلالات یادگیری نارسانویسی و نارساخوانی هستند.

علاوه برتمام مواردی که در رابطه با بروز اشکلات املانویسی مطرح شد، یکی از عواملی که باعث ناخوانا بودن نوشته ها می‌شود،دست خط بد دانش آموز می‌باشد. تمرین خوش خطی و زیبا نویسی کمک شایانی به تقویت مهارت املا نویسی دانش آموزان می‌کند. برای مطالعه مقاله درباره این موضوع روی لینک کلیک کنید:  راهکارهای خوش خط شدن دانش آموزان

درمان اختلالات املا نویسی

املانویسی راهی برای تفویت مهارت نوشتن می باشد. نوشتن یکی از راه های اساسی برقراری ارتباط می باشد ضمن آنکه زمینه را برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مهیا می سازد. لذا شناسایی اختلال دیکته و تشخیص و درمان به موقع آنها فرایند یادگیری را برای دانش آموزان آسان کرده و سرعت یادگیری را بهبود می‌بخشد.

راهکارهای بسیاری برای درمان اختلال املانویسی وجود دارد که ساده ترین آنها می‌تواند به کارگیری شیوه های جدید املانویسی باشد.

به طور کلی 3 روش اصلی درمانی در اختلالات املا نویسی وجود دارد:

درمان دارویی

در این روش روانپزشک با تجویز دارو اقدام به درمان اختلال یادگیری می کند اما این روش به تتهایی اختلالات دیکته نویسی را رفع نمی کند.

روان درمانی

در این شیوه ی درمانی که بهترین روش درمان اختلال نوشتن می باشد، روانشناس کودک با بررسی چند دیکته آخر دانش آموز اختلال املانویسی را تشخیص داده و از طریق کار درمانی و ارائه راهکارهایی از قبیل دست ورزی، بازی، افزایش تمرکز و تعادل ، تقویت حافظه ی دیداری و…. به درمان اختلال می پردازد.

ابزار های نوروساینس

ابزارهای نوروساینس ابزارهایی جدید هستند که عملکرد آنها مبتنی بر نقشه ذهنی کودک مبتلا به اختلال یادگیری می باشد. نوروفیدبک از جمله راههای درمانی موثر می باشد که موجب بهبود عملکرد دانش آموز در فرایند نوشتن می شود.

شناسایی اختلالات املانویسی در دانش آموزان و درمان و پاسخ درست و به موقع به آنان اهمیت بسزایی در رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد چه بسا بسیاری از دانش آموزان به دلیل نداشتن مهارت نوشتن از داشتن سایرمهارت ها از جمله مهارت برقراری ارتباط با دیگران محروم می شوند. از طرفی عدم کسب مهارت نوشتن و خواندن سبب از دست دادن اعتماد به نفس و سرخوردگی آنها نیز می شود.

بهترین زمان همان کلاس اول ابتدایی است که دانش آموز شروع به نوشتن کلمات می کند.

امیدوارم با شناخت دقیق انواع اختلالات در املا نویسی و به کارگیری روش های درست برای رفع آنها فرصت یادگیری و کسب مهارت خواندن و نوشتن را برای تمامی دانش آموزان فراهم کنیم.